GELİR VERGİSİ
GELİR VERGİSİ
( Gerçek Kişilerin Gelirlerinin Vergilendirilmesi )
Türkiye’de gelir üzerinden alınan 2 çeşit vergi bulunmaktadır. Bunlar kişisel gelir vergisi ve kurumlar vergisi olmak üzere 2 çeşittir.
Gelir vergisi,
Gelir vergisinin konusu gelirdir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içerisinde ( 1 ocaktan 31 aralığa kadar olan süre) elde ettiği kazanç ve iratların net tutarı. Gerçek kişiye ait gelirin 1 yıllık tutarı dikkate alınır.
Tam mükellef olmak için Türkiye’de yerleşmiş olması gerekmektedir Türk veya yabancı olması farketmiyor. İkametgahı Türkiyede olucak veya 6 aydan fazla Türkiyede yaşıyor olucak. Geçici ayrılmalar bu süreyi kesmez.
GELİRİN ÖZELLİKLERİ;
- Gelir bir gerçek kişiye aittir ve kişiseldir.
- Gelir yıllıktır.
- Gelir elde edildikten sonra vergilendirilir.
- Gelir safi ( net ) miktarı üzerinden vergilendirilir.
- Vergi gelirin gerçek miktarı üzerinden alınır
- Gelir geneldir.
GELİR VERGİSİ UNSURLARI
Gelir vergisine tabi gelirler “Gelir Vergisi Kanunu”nda tanımlanmıştır. Buna göre gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır:
- Ticari kazançlar
- Zirai kazançlar
- Ücretler
- Serbest meslek kazançları
- Gayrimenkul sermaye iratları
- Menkul sermaye iratları
- Diğer kazanç ve iratlar.
Ticari Kazanç; Her türlü ticari ve sınai ( sanayi ) faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır.
– Maden ve taş ocağı işletilmesi
– Coberlik işleri ( hisse senedi alıp satma )
– Özel okul, hastane ve benzeri yerlerin işletilmesi
– Gayrimenkul alım,satım ve inşa işleri
– Menkul kıymet alım satımı
– Kendi adlarına faaliyette bulunan bakkal, manav, terzi,berber, tamirci, taksici, nakliyeci, fotoğrafçı, eczacı, emlakçı, otelci, sinemacı, tekstil üreticisi, marangoz, pazarcı, inşaatçı, lokantacı, sigortacı, komisyoncu, turizmci
– Adi ve kollektif şirketlerin ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortaklarının ortaklık kârından elde ettikleri paylar da bu kişilerin şahsi ticari kazancı olarak gelir vergisine tabi tutulur.
TİCARİ KAZANCIN TESPİTİ
Ticari kazanç esas itibariyle gerçek usulde yani muhasebe kayıtlarına göre tespit edilir. Tespit edilen kazanç yıllık beyanname ile vergi dairesine beyan edilir.
Küçük esnaf ve basit usule tabi olanlar gelir vergisine tabi tutulmazlar.
- Ticari faaliyette bulunan kişiler Gelir Vergisi Açısından 3 ana gruba ayrılır,
Gelir vergisinden muaf esnaf
– Bir iş yeri açmaksızın gezici olarak iş yapanlar ( ayakkabı tamircisi,hamal, simitçi vb )
– Geleneksel,kültürel, sanatsal değeri olan meslek kollarında faaliyet gösterenler ( el dokuma, çini ve çömlek yapımı vb)
– Oturdukları evde ürettikleri havlu, çarşaf, halı, kilim vb şeyleri internet üzerinden satanlar yıllık tutarı 120 bin liradan fazla olmayan
2.Grup : Ticari kazancı basit usulde tespit edilenler. ( Bakkal,manav,terzi vb )
Bu mükelleflerin ticari kazançları gelir vergisinden istisna edilmiştir.
3.Grup : Ticari Kazancı Gerçek Usulde Tespit Edilenler
KURUMLAR VERGİSİ
( Kurum Kazançlarının Vergilendirilmesi )
Kurumlar vergisi de, gelir vergisi gibi, gelir üzerinden alınan bir vergidir. Kurumlar vergisinin konusu kurumların kazancıdır. Buna göre sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ile iş ortaklarının gelir vergisinin konusuna giren gelir unsurları, kurum kazancı sayılarak kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır. Bir başka ifade ile, gelir unsurları gerçek kişiler tarafından elde edildiği takdirde gelir vergisine tabi tutulur. Aynı gelirler tamamen veya kısmen bir kurum tarafından elde edildiği takdirde kurumlar vergisine tabi olur.
Kurumlar Vergisi Mükellefleri
- Sermaye şirketleri ve SPK denetimine tabi fonlar
- Kooperatifler
- İktisadi kamu kuruluşları
- Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler
- İş ortaklıklar. Kurumlar vergisi mükellefi olmak için; Kanuni veya iş merkezlerinden herhangi biri Türkiye’de bulunanlar tam mükellef olur.
TAM MÜKELLEF KURUMLARDA KURUM KAZANCININ TESPİTİ
Kurumlar vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi ( net ) kazanç üzerinden hesaplanır. Kurum kazancı ise, gelir vergisinin konusuna giren gelir unsurlarından oluşur.
Kurum Kazancının Tespitinde Hasılattan ( Gelir )İndirilebilecek Giderler
- Kuruluş ve örgütlenme giderleri
- Genel kurul toplantıları için yapılan giderler ( birleşme, devir, bölünme, fesih )
- Katılım bankalarınca, kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları
Yeni Kurulan İşletmelerin Sorumlu Olduğu Vergi ve Beyanname Türleri
Damga Vergisi, Damga Vergisi, Damga Vergisi Kanuna ekli listede belirtilen kağıtlar( sözleşmeler,belgeler) üzerinden alınan bir vergidir. Kira sözleşmesi, hizmet sözleşmesi gibi.
Muhtasar Beyanname, İşverenler, çalışanlarına ödedikleri ücretler üzerinden %15 oranından başlayan gelir vergisi kesintisini, kira ödemeleri üzerinden yapacakları %20 oranındaki gelir vergisi kesintisini ve muhasebe, avukatlık gibi serbest meslek hizmetleri için ödedikleri bedeller üzerinden %20 oranındaki gelir vergisi kesintisini muhtasar beyanname ile aylık ya da üç aylık periyotlarda beyan etmek zorundalardır.
Katma Değer Vergisi Beyannamesi, Şahıs işletmeleri ve şirketler her ay KDV beyannamesi vermekle yükümlüdürler. KDV bir tüketim vergisidir ve işlem üzerinden hesaplanarak fatura üzerinde gösterilir.
Geçici Vergi Beyannamesi, İşletmelerin ya da şirketlerin mali kar/zarar durumları Geçici Vergi Beyannamesi ile üçer aylık dönemlerde beyan edilir.
oranlı dilime göre hesaplanır.
Gider üzerinden alınan vergiler
Adı üstünde harcamalar üzerinden alınan vergilerdir. Vergiler genellikle üreticiler tarafından ödenip daha sonra yansıma yapılarak malın ve hizmetin fiyatına eklenir. Değişim anında da tüketicilere aktarılır. Tüketici ise malın veya hizmetin fiyatı ile kaynaşmış vergiyi öder.
Giderler üzerinden alınan vergileri şu başlık altında toplayabiliriz:
- Katma değer vergisi, ürün veya hizmeti alan kişinin, ürün veya hizmeti satan kişiye dolaylı yoldan ödediği vergidir.
- Özel tüketim vergileri, belirli mal ve ürünlerden alınan vergidir
- Muamele vergileri
- Gümrük vergileri
- Diğer harcama vergileri
Sosyal Medya
