Sözleşme Hazırlarken Dı̇kkat Edilecek Temel Hususlar
Türk Borçlar Kanunu’ndaki tanıma göre sözleşme, tarafların karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamalarıyla meydana gelen hukuki işlemdir. Sözleşmelerin temel amacı, tarafların talep ve arzularını doğru bir şekilde yansıtmak ve ileride ortaya çıkabilecek olası uyuşmazlıkları en aza indirmektir. Bu nedenle, bir sözleşme hazırlanırken sözleşmede yer alması gereken temel unsurlara dikkat etmek önemlidir.
Her şeyden önce tipik bir sözleşmede yer alması gereken temel başlıklar aşağıdaki gibidir:
- 1) Sözleşmenin türü (örneğin, iş, inşaat, acente)
- 2) Tarafların kimlik bilgileri ve tebligat adresleri
- 3) Sözleşmenin amacı
- 4) Sözleşmenin konusu
- 5) Sözleşmede kullanılan terimlerin tanımları
- 6) Tarafların hakları
- 7) Tarafların yükümlülükleri
- 8) Sözleşmenin süresi
- 9) Sözleşmenin feshi
- 10) Mücbir sebepler
- 11) Sözleşmenin feshi
- 12) Cezai şart
- 13) Güvenlik depozitosu
- 14) Ekler (teknik belgeler, genelgeler, ticaret sicili vb.)
Sözleşmelerde dikkat edilmesi gereken önemli bir husus da şekil şartıdır. Eğer bir sözleşme kanunlarda açıkça belirli bir şekle tabi tutulmuşsa ve bu şekle uygun olarak hazırlanmamışsa sözleşme geçersiz sayılabilir. Sözleşmede tarafların hak ve yükümlülükleri açıkça belirtilmelidir. Sözleşmenin tarihi, süresi ve fesih tarihi açıkça belirtilmeli, sözleşmenin uzatılması halinde ne olacağı yer almalıdır.
Sözleşmenin bir başlığı olmalı ve tarafların sözleşmeyi imzalarken yasal olarak ehil olduklarından emin olunmalıdır. Kimlik belgeleri ve imza sirkülerleri varsa bunlar sözleşmeye eklenmelidir. Şirket temsilcileri imzaları ile birlikte mühürlerini de kullanmalıdır. Ayrıca her sayfa paraflanmalı ve son sayfanın imzalandığından emin olunmalıdır. Sözleşmenin sonunda kaç sayfa ve nüshadan oluştuğu belirtilmelidir. Sözleşme başlangıçta taslak olarak hazırlanıp karşı tarafın incelemesine sunulabilir ve ihtilaflı noktalar karşılıklı görüşmelerle çözüme kavuşturulabilir.
Bir sözleşmenin en önemli ilkelerinden biri, tarafların niyetlerinin ve sözleşmeden ne istediklerinin açık ve net bir şekilde belgelendirilmesidir. Tarafların istemesi halinde tahkim veya arabuluculuk gibi uyuşmazlık halinde ne yapılacağına ilişkin hükümler sözleşmeye eklenebilir.
Bir sözleşme hazırlanırken, sözleşmenin içeriği belirlenmeli ve o sözleşmeye hangi hükümlerin uygulanacağı, hangi zorunlu unsurları içermesi gerektiği dikkatle incelenmelidir.
Sözleşmelerdeki bir diğer önemli husus da ifa yeri ve zamanıdır. Buna ek olarak, bir yetki maddesi eklemek anlaşmazlıkları en aza indirmeye yardımcı olabilir.
Sözleşmelerdeki en kritik hususlardan biri, taraflardan birinin sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda ortaya çıkacak sonuçları özetleyen ceza maddesidir. Belirli bir miktar para ceza olarak belirlenebileceği gibi, hukuka veya ahlaka aykırı olmayan herhangi bir ceza da belirtilebilir.
Ayrıca, damga vergisine tabi sözleşmelerde, damga vergisini kimin ödeyeceğinin belirtilmesi önemlidir. Damga Vergisi Kanunu uyarınca, damga vergisine tabi sözleşmeler için aşağıdaki esaslar geçerlidir:
Sözleşmeleri imzalayanlar damga vergisi ödemekle yükümlüdür. Sözleşmelerde damga vergisi oranı %0,948’dir.
Birden fazla nüsha olarak düzenlenen sözleşmelerin her bir nüshası ayrı ayrı damga vergisine tabidir.
Aynı sözleşmede birbirinden tamamen ayrı ve farklı sebeplerden doğan birden fazla işlem bulunması halinde, damga vergisi en yüksek vergiyi gerektiren işlem üzerinden alınır.
Bir sözleşmenin tek bir sözleşme olarak düzenlendiği ve tek bir nedenden doğduğu ancak birbirinden tamamen ayrı birden fazla işlem içerdiği durumlarda, damga vergisi en yüksek vergiyi gerektiren işlem üzerinden alınır.
Bir ay içinde imzalanan sözleşmelere ilişkin damga vergisi, izleyen ayın yirmi üçüncü gününe kadar daimi vergi mükellefleri tarafından bir beyanname ile vergi dairesine bildirilmelidir. Beyan edilen vergi aynı ayın yirmi altıncı gününe kadar vergi dairesine ödenmelidir.
Daimi mükellefiyetin aranmadığı durumlarda ise sözleşmelerin, sözleşmenin düzenlendiği tarihi izleyen on beş gün içinde bir beyanname ile vergi dairesine bildirilmesi ve aynı süre içinde ödenmesi gerekmektedir.
Özetle, bir sözleşme hazırlanırken sözleşmenin başlığı, tarihi, konusu, tarafları, sözleşme özeti, şekil şartları, damga vergisi, cezai şart, yetki belgeleri ve vekaletnameler, yetkili mahkeme, sözleşmenin uzatılması, teminat yatırılması, temlik edilmemesi gibi unsurlara dikkat edilmesi esastır.
Aşağıdaki bloglar da ilginizi çekebilir;
